FairPen in Gulu
FairPen is actief in heel Oeganda, ook in het noorden dat zo geleden heeft onder Jospeh Kony. De leerlingen uit de 2e klas van de middelbare school willen heel graag leren!
Ik wilde lang van huis zijn, maar wel goedkoop en niet alleen. Daarom boek ik in 1989 een groepsreis van 3 maanden in een omgebouwde Bedford truck dwars door de Algerijnse Sahara naar zwart Afrika. Ik verwacht er niet veel van. Maar de Sahara blijkt overweldigend en Afrika betovert mij. Het is het begin van talloze reizen door West-Afrika, gaandeweg maak ik er mijn werk van.
In 1998, na 7 jaar te hebben gewerkt als moderedacteur, kies ik voor het avontuur. Het Nederlands Instituut Zuid Afrika (NiZa) stuurt mij naar Windhoek in Namibië met de opdracht een tijdschrift op te zetten met werkloze jongeren in de township Katutura. Het project faalt jammerlijk, deels vanwege mijn naïviteit. In 1999 word ik Namibië uitgezet en wacht ik een half jaar in Zuid-Afrika op een werkvergunning die niet komt.
In 2002 laten ze meer weer toe in Namibië. Ik ben er vier maanden reisleider voor Summum Reizen, waarbij ik groepen van 20 man in een overlandtruck vanuit Windhoek, via Sossusvlei en Swakopmund, Etosha Gamepark, de Okavango Delta in Botswana en de Victoria Falls naar Harare in Zimbabwe breng en weer terug.
In 2001 reis ik naar Oeganda. In het noorden van het land terroriseert Joseph Kony en zijn Verzetsleger van de Heer (LRA) de bevolking. Hij ontvoert voor zijn leger tienduizenden kinderen; hij drilt jongens tot meedogenloze moordmachines, de meisjes worden seksslavinnen en moeten kinderen voortbrengen. Samen met een Amerikaanse fotograaf ben ik er de eerste journalist. Tot 2005 schrijf ik jaarlijks over noordelijk-Oeganda. Voor dagbladen en tijdschriften zoals Trouw en HP-de Tijd. In die tijd doe ik ook verslag van de oorlog in Oost-Congo.
Het is 2005. In een oerwoud, deel van het Queen Elisabeth Park in Oeganda, bevindt zich de Jacana Lodge; een klein, uit hout opgetrokken toeristenverblijf gestut op palen aan een idyllisch kratermeer. Na een ongeluk waarbij ik mijn nek heb gebroken (en gelukkig van herstel) gunt de Indiase eigenaar mij hier een verblijf van een half jaar. Ik help er Nirmal, de Indiase manager een beetje en trek regelmatig met rangers het bos in. Het is één van de meest bijzondere periodes in mijn leven.
Muzungu -witte- zo noemen ze mij in Oeganda, vaak gevolgd door de vraag om geld. Ik ben meestal de enige witte tussen de Afrikaanse bevolking en het zit me dwars dat we nooit gelijkwaardig lijken te zijn. Waarom ook zijn het voornamelijk westerse journalisten die de verhalen schrijven over Joseph Kony? Oegandezen kunnen dat vast beter. Maar dan moeten ze wel de juiste tools daarvoor in handen hebben.
Zo kom ik op FairPen: een journalistiek basis-programma waarin leerlingen van middelbare- en basisscholen leren om feiten van meningen te onderscheiden, vragen te stellen, opinies te vormen, zelf beslissingen te nemen en nog veel meer. Ik wil ze ‘empoweren’, zorgen dat ze voor zichzelf kunnen opkomen en eigen keuzes kunnen maken.
Mijn partner in deze is docente Hanneke Houkes die in Nijmegen les op een middelbare school geeft. Zij staat via ‘Sharing Schools’ in contact met een uitwisselingsnetwerk van scholen door heel Oeganda. We schrijven samen een cursus en stappenplan waarin leerlingen een redactie gaan vormen en nieuwsbrieven gaan maken. Meer dan pen en papier is er niet voor nodig.
In Kampala geven we workshops aan docenten die FairPen gaan uitvoeren en ik help ze in het begin met de implementatie van het programma. Ik bereis alle uithoeken van het land, kom in afgelegen gebieden, zonder stroom, soms zelfs is er niet genoeg eten. Ontberingen zijn in het begin avontuurlijk, na verloop van tijd breken ze me op. Na 5 jaar, in 2012, besluit ik naar huis te gaan en weer te gaan schrijven.
FairPen loopt nog steeds op een aantal scholen. Een aantal FairPenners zijn de journalistiek ingegaan. Eén van hen, Bwayo Moses, is filmmaker geworden en mede-regisseur van de film ‘The People’s President’ over Bobi Wine, die zich opwerpt als tegenkandidaat van de dictatoriale Museveni. De film, die ook op IDFA was te zien, won vele prijzen. Bwayo liet mij weten dat FairPen hem bracht tot wat hij nu doet. Daar deed ik het voor!
In al die jaren Afrika heb ik heel veel geschreven. Ook voor familie en vrienden. Enkele van de verslagen deel ik hier.
FairPen is actief in heel Oeganda, ook in het noorden dat zo geleden heeft onder Jospeh Kony. De leerlingen uit de 2e klas van de middelbare school willen heel graag leren!
Bekijk hier de nieuwbrief die de leerlingen van middelbare school Katerera maakten
